Plebiscyt na Górnym Śląsku 20 marzec 1921

Pytania i odpowiedzi

  • Q: Dlaczego powstała ta strona?
  • A: Nasza strona jest pomyślana jako alternatywa dla czarno-białych interpretacji historii Górnego Śląska. W internecie jest dużo map z wynikami plebiscytu, które nie pokazują obiektywnie górnośląskiej rzeczywistości, ale są ideologicznie / nacjonalistycznie ukierunkowane. Istnieje kilka dróg uzyskania tego rodzaju ideologicznego zakłamania:
    1. Typ-1. Na niektórych mapach jest każda miejscowość przedstawiana jako punkt. Jeśli większość mieszkańcow oddała głosy za Polską to ten punkt jest czerwony, jak za Niemcami to jest niebieski. Taka wizualizacja zwiera dwa fałsze:
      Po pierwsze, nie widać żadnej różnicy między małą wsiom w której większość oddała swoje głosy za Polską, a większą miejscowością, w której większość była za Niemcami - oba punkty są tak samo wielkie. To prowadzi do tygo, że głosom z obu miejscowości przipisuje sie różną wagę. Te kilka głosów z małej miejscowości tak samo się przedstawia jak dużo głosów z większej miejscowości.
      Po drugie, istnieje różnica między wsiom w powicie Głubczyce gdzie 99% była za Niemcami, a np. wsiom w powiecie Racibórz gdzie 51% była za Niemcami. Przy takiej wizaulizacji te dwa punkty wyglondałyby jednakowo. To jest znowu błędne - tym razem głosy za Polską są tłumione. Tutaj brakuje stopni pośrednich, które to co stłumione wyrażą.
    2. Typ-2. Istnieje jeszcze inny rodzaj map, które nie pokazują całej prawdy - przikład. Tutaj znowu używa się tylko dwóch kolorów, ale za to cały powiat jest zaznaczony jako "polski" abo "niemiecki". Błąd tutaj leży w fakcie, iż w ten sposób gubi się gęstość zaludnienia. Jako przykład: w powice Pszczyna jest najwięcej pro-polskich głosów, i mimo to, że ten powiat jest relatywnie słabo zaludniony, to na mapie przedstawia się go jako wielką zieloną powierzchnię. Jednocześnie - Katowice ze zdecydowanie większą gęstością zaludnienia, przedstawio sie jako mały obszar.
    Można postawić pytanie - czy te rodzaje wizaulizacji są błędne? - błędne one nie są, jest w pełni dozwolonym tak przedstawiać dane. Trzeba być jednak świadomym, że takie wizualizacje znajdują się na pewnym poziomie abstracji. Problemem jest to, że one są za abstrakcyjne, a tym samym nie demokratyczne, nie odziwerciedlają prawdziwej sytuacji na Górnym Śląsku, i służom ideologicznej narracji w ramach której Polacy i Niemcy som wiecznymi wrogami. Naszym celem było znaleźć środki tak aby przyjść bliżej prawdy. Skuli tego na naszej stronie są kółka (miejscowości) w rożnych wielkościach i kolorach. Tym samym mogą zostać wizualnie dokładnie przedstawione różne wielkości miejscowości i mieszane oddania głosów. Tym sposobem chcemy zachęcić odwiedzających do refleksji.
  • Q: Skąd są analizowane dane?
  • A: Analizowane dane pochodzą z kilku źródeł:
    1. Wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku z 20 marca 1921 - Nie było łatwo znaleść dokładną listę wyników plebiscytu. Jedyne źrodło, które w interecie udało nam sie znaleść, to kilka stron dostępnych pod poniższym adresem: Wyniki z Rybnika. Pod tym adresem są dalsze linki dla innych powiatów.
    2. Wyniki spisu ludności na Górnym Śląsku z 1910 roku
    3. Geograficzne współrzędne miejscowości - zostały ustalone manualnie przy pomocy OpenStreetMap
    4. Przyporzondkowanie miejscowości do diecyzji i państw po podziale - zostało przeprowadzone przy pomocy Wikipedii
  • Q: Dlaczego analizowane dane nie pasują dokładnie do oficjalnych wyników plebiscytu? Brakuje 201 głosów - 106 za Polską i 95 za Niemcami.
  • A: Powodem jest fakt, iż nie dla każdej miejscowości były podane liczby w wynikach. Lista takich miejscowości:
    Polska nazwa Niemiecko nazwa Rodzaj miej. Powiat Mieszkańcy Nie-mieszkańcy Nie-rodowici-mieszkańcy Głosy za PL Głosy za DE Nieważne
    Kamień Kamin Majontek Beuthen 0 0 0 0 0 0
    s. Charlottengrube Ober Rydultau Gmina Rybnik
    Kepczowice Kempczowitz Majontek Tarnowitz 0 0 0 0 0 0
    Rybna Rybna Majontek Tarnowitz 0 0 0 0 0 0
  • Q: Dlaczego teren plebiscytu nie pokrywa sie z granicami Górnego Śląska?
  • A: Teren na którym miał się odbyć plebiscyt został określony w traktacie wersalskim przez państwa, które wygrały Pierwszą Wojnę Światową.
    1. Ziemia hulczyńska została w 1920 roku zaanektowana przez Czechosłowację, i tym samym nie wzieła udziału w plebiscycie.
    2. Powiaty: Nysa, Niemodlin, Grodków i zachodnia część powiatu Prudnik były zamieszkane prawie wyłącznie przez ludność niemieckojęzyczną, z tego powodu były one wykluczone z plebiscytu.
    3. Dodatkowo kilka dolnośląskich wsi w powiecie Namysłów, zamieszkanych częściowo przez ludność słowiańskojęzyczną, wzieło udział w plebiscycie.
  • Q: Kto mógł wziąść udział w plebiscycie? Dlaczego przy każdej miejscowości są trzy grupy mieszkańców: mieszkańcy, nie-mieszkańcy i nie-rodowici-mieszkańcy?
  • A: W ogolności mogły brać udział osoby, które do 01.01.1921 roku ukończyły 20 lat, mężczyźni i kobiety. Dodatkowo państwa alianckie zadecydowały 28 lutego 1921 roku, że w plebiscycie mogą wziąść udział poniższe trzy grupy:
    1. Mieszkańcy: osoby, które na terenie plebiscytu się urodziły i mieszkały.
    2. Nie-mieszkańcy: "emigranci", osoby które na terenie plebiscytu się urodziły ale tam nie mieszkały.
    3. Nie-rodowici-mieszkańcy: osoby które na terenie plebiscytu się nie urodziły, ale przed 01.01.1904 rokiem tam mieszkały. Albo ewentualnie po tym terminie przez urzęndników zostały wydalone z kraju.
    Skąd się wziął termin 01.01.1904? - 10.08.1904 zaczęło obowiązywać pruskie prawo osadnicze - które możliwość osiedlenia sie na Górnym Śląsku uzależniało od zgody urzędniczej. Alianci interpretowali to prawo jako środek do uniemożliwienia dalszygo osadnictwa polskiego na Górnym Śląsku. Poprzez wprowadzenie tego terminu, w plebiscycie nie wzieło udziału około 50.000 do 100.000 Niemców którzy po 1904 roku zamieszkali na Górnym Śląsku. Wzieli za to udział Polacy, którzy nie urodzili sie na Górnym Sląsku, ale do 1904 roku tam mieszkali.
  • Q: Dlaczego w plebiscycie mogli wziąść udział "emigranici" (nie-mieszkańcy - patrz poprzedni punkt)?
  • A: Już na początku pokojowych ustaleń w ramach traktatku wersalskiego chciała Polska, żeby nie tylko aktualni mieszkańcy danego regionu wzieli udział w plebiscytach na wschodzie Niemiec, ale też osoby które się tam urodziły, a potem wyjechały. Szczególnie mocno Kofrantemu na tym załeżało. Generał Le Rond w 1919 twierdził, że urodzenie jest wystarczającym kryterium żeby wziąść udział w plebiscycie. Zakładano, że dzięki udziałowi tej grupy osób resultat plebiscytu będzie bardziej korzystny dla Polski. Po plebiscycie w Prusach (11.07.1920) okazało się jednak, że większość "emigrantów" głosowała za Niemcami. W obliczu tego faktu Polska zmieniła swoje stanowisko i była przeciw udziałowi "emigrantŏw" w górnośląskim plebiscycie.
  • Q: Dlaczego koła (miejscowości) mają na mapie różne wielkości?
  • A: Wielkość koła, które przedstawia np. miejscowość jest wprost proporcjonalna do ilości uprawnionych do głosowania w tej miejscowości. Na tę ilość składo sie suma mieszkańców, nie-mieszkańców i nie-rodowitych-mieszkańców. Im większa jest ta suma, tym większe jest koło, które reprezentuje daną miejscowość. Promień koła jest liczony według poniższego wzoru: Promień = sqrt(Uprawnieni do głosowania / 3.1415926535) * 18. 18 zostało wybrane jako współczynnik, tak żeby koła mogły jak najlepiej zostać przedstawione (za małe koła byłyby słabo widoczne, za wielkie wchodziłyby na siebie). Przykład:
    1. W gminie Cisek suma uprawnionych do głosowania wynosi 779. Według powyższego wzoru jest ta miejscowość przedstawiona jako koło o promieniu 283.44 jednostek.
    2. W majątku Bierawa suma uprawnionich do głosowania wynosi 91. Według powyższego wzoru jest ta miejscowość przedstawiona jako koło o promieniu 96.87 jednostek.
    Z racji tego, że suma uprawnionych do głosowania w Cisku jest 8.56 razy wyższa niż w Bierawie, to powierzchnia koła gminy Cisek jest też 8.56 razy większa.
  • Q: Dlaczego koła (miejscowości) mają na mapie różne kolory?
  • A: Kolor danego koła odpowiada przyporządkowaniu miejscowości w ramach wybranej klasyfikacji. Jeśli np. wybrana została klasyfikacja "Głosy za Polską" (jak w górnym przykładzie), to kolory zostaną zastosowane według nastepępujących reguł:
    1. Cisek zostanie zaznaczony na czerwono, bo w tej gminie 85.26% osob głosowało za Polską. Ta liczba leży pomiędzy 80% a 89.99%, co odpowiada kolorowi czerwonemu.
    2. Bierawa zostanie zaznaczona na niebiesko, bo w tym majątku 10.11% osob głosowało za Polską. Ta liczba leży pomiędzy 10% a 19.99%, co odpowiada kolorowi niebieskiemu.